W Powstaniu:
Obwód III Wola z Lesznem, placówki lecznicze: szpital Dziecięcy im. Karola i Marii, siedziba: ul. Leszno 136 od 1 sierpnia do 7 sierpnia w oddziałach bojowych Obwód VII Powiat Warszawski „Obroża”: w batalionie „Zośka", w sierpniu - wrześniu refer. Szkolenia w Kedywie; w Powstaniu Warszawskim: Dowódca plutonu kobiecego Oleńka w baonie Zośka.
Urodzona 26 II 1921 r. Wychowanka Gimnazjum J. Kowalczykówny i J. Jawurkówny w Warszawie, związana na terenie szkoły z organizacją ideowo-wychowawczą Pet. Wzrastała w atmosferze samokształcenia i kształtowania postaw obywatelskich. Z nastaniem okupacji niemieckiej w 1939 r. znalazło to swój wyraz w działaniu w zakresie opieki socjalnej i pomocy sanitarnej w warunkach konspiracji. Zgromadziła wokół siebie grupę koleżanek, które z entuzjazmem włączyły się w działania patriotyczne. Były to: Ewa i Zofia Stefanowskie, Maria i Anna Świerczewskie.
Zofia studiowała medycynę na tajnym Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Po wcieleniu Petu do Szarych Szeregów, jako żołnierz Armii Krajowej przyjęła pseudonim Zosia Duża. Organizowała zaplecze sanitarne Grup Szturmowych i uczestniczyła w akcjach dywersyjnych OS Jerzy, m. in. w zamachach na Leista i Kutscherę, wyższych dowódców niemieckich, którzy byli odpowiedzialni za szczególne okrucieństwa i zbrodnie wobec narodu polskiego.
W 1943 r. została powołana w skład kierownictwa służby sanitarnej Kedywu Komendy Głównej AK (Rola). W działalności konspiracyjnej wspomagały ją: Oleńka Grzeszczakówna oraz koleżanki z Gimnazjum J. Kowalczykówny, a także z tajnego Gimnazjum i Liceum im. J. Słowackiego. Wśród nich była Barbara Szurig, po wojnie chirurg współ- działający z prof. Manteufflem. W szkoleniu sanitarnym uczestniczyły: Hanna Bińkowska, Marta Klauze, Maria Waśniewska, studentki tajnego Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego, działającego na terenie okupowanej Warszawy jako Uniwersytet Ziem Zachodnich.
Po reorganizacji w 1943 Zosia Duża znalazła się w dowództwie batalionu Zośka jako dowódca oddziału dziewcząt. Ze względów konspiracyjnych przydziały sanitariuszek i łączniczek zmieniały się zależnie od potrzeb.
W powstaniu dowodziła plutonem żeńskim Oleńka w batalionie Zośka. Ofiarnie służyła rannym podczas obrony redut wzdłuż ulicy Okopowej oraz w trakcie natarcia na obóz koncentracyjny „Gęsiówka”.
Szóstego sierpnia 1944, próbując wynieść rannego z pola ostrzału, została ciężko ranna. Przeniesiona do Szpitala Karola i Marii przy ul. Leszno, następnie ewakuowana do Szpitala Wolskiego przy ul. Płockiej 26, w którym zmarła.
Dwukrotnie odznaczona Krzyżem Walecznych.
opr. Kazimierz Łodziński,
Witold Sikorski, Józef Szamborski
Źródło
Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego – Powstanie Warszawskie i medycyna, wydanie II, Warszawa 2003 r. oraz Bożena Urbanek Pielęgniarki i sanitariuszki w Powstaniu Warszawskim w 1944r. Warszawa 1988. PWN