Stanisław Janusz Sosabowski

Urodzony 6 stycznia 1917 w Brnie. Ojciec był później generałem Wojska Polskiego, dowódcą Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Stasinek ukończył Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Warszawie, a w 1935 przyjęty został do Szkoły Podchorążych Sanitarnych i rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim UW.

W wojnie obronnej 1939 r., w stopniu podporucznika, dowodził plutonem obsługi pociągu sanitarnego. Po kampanii wrześniowej uniknął niewoli, uciekając z tymczasowego obozu jeńców w Żyrardowie. Wcześnie włączył się w wir działań konspiracyjnych. Jednocześnie kontynuował studia medyczne na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Praktyki odbywał w Szpitalu Dzieciątka Jezus. W 1942 r. zorganizował oddział w strukturach Tajnej Organizacji Wojskowej. Po scaleniu z Armią Krajową został włączony do grupy prof. J. Rybickiego ps. Andrzej, nazwanej „oddziałem dyspozycyjnym A”. Oddział ten podlegał Kierownictwu Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Od 1942 nazywany Oddziałem Kedywu – Kolegium A. Oddział ten był jednym z najbardziej aktywnych w licznych akcjach przeciw okupantowi. W pamięci pozostają akcje kolejowe, akcje niszczenia magazynów materiałów pędnych, brawurowo przeprowadzona akcja skonfiskowania materiałów chemicznych z fabryki farmaceutycznej Spiessa na Żeraniu. Dokonano również likwidacji zdrajcy Lasso i szczególnie okrutnego podoficera policji kolejowej Schultza.

Podczas powstania w getcie, w 1943, Stasinek kierował akcją wspomagającą walczących o swoją godność Żydów. W dowodzonym przez niego oddziale służyło trzech Żydów: Staszek Lakiernik – mieszka w Paryżu, Stanisław Aronson – w Izraelu, oraz Andrzej Gluziński, lekarz – zginął śmiercią żołnierza.

W Powstaniu Warszawskim Stasinek dowodził oddziałem Kolegium A. W wyniku zdobycia w pierwszych dniach walki szkoły na Stawkach, magazynów SS oraz Urzędu Celnego w pobliżu Dworca Gdańskiego uwolniono grupę węgierskich Żydów, używanych przez Niemców do prac na terenie składów.

4 sierpnia 1944 r., podczas natarcia w rejonie Żelaznej i Leszna, ciężko ranny salwą karabinu maszynowego – stracił wzrok. Przetransportowany do szpitala Karola i Marii przy ul. Leszno, zaopatrzony przez dr. T. Hroboniego, uniknął śmierci z rąk dokonujących egzekucji żołnierzy wroga.

Uwięziony w obozie oficerskim w Niemczech, uwolniony przez aliantów, pozostał w Wielkiej Brytanii.

Jako pierwszy w historii Brytyjskiej Izby Lekarskiej nostryfikował dyplom i stał się członkiem General Medical Council. Wykazując stalowy charakter pracował do końca życia w specjalności rehabilitacji.

Szanowany i zasłużony dla sprawy Polski, major AK, odznaczony Krzyżem V klasy Orderu Virtuti Militari i dwukrotnie Krzyżem Walecznych.

Zmarł 6 XI 2000 r. w Anglii.

opr. Kazimierz Łodziński,

Witold Sikorski, Józef Szamborski