Józef Marian Grzybowski

Józef Marian Grzybowski, profesor medycyny, urodzony 8 X 1897 r. w Petersburgu, zamordowany przez Niemców w Powstaniu Warszawskim w dniu 5 VIII 1944. Syn lekarza Piotra Grzybowskiego i Zofii Holm. Brat Mariana Piotra Grzybowskiego.

Po ukończeniu gimnazjum studiował medycynę i w 1922 r. uzyskał dyplom doktora wszechnauk na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował jako asystent medycyny sądowej, po czym na stałe związał się z zakładem anatomii, prowadzonym przez prof. Edwarda Lotha. W 1930 r. uzyskał habilitację, w 1938 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym chirurgii operacyjnej i anatomii topograficznej Uniwersytetu Warszawskiego.

Od września 1940 r. przez cały okres okupacji pracował w Szpitalu Wolskim w charakterze starszego asystenta na oddziale chirurgicznym. Ceniony jako lekarz, lubiany przez studentów, bezkompromisowy i opanowany, wykazał swoją odwagę kierując akcją uwolnienia oficera Armii Krajowej – Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego, więzionego na Pawiaku. Więzień przeszedł tam rozmyślnie wywołany dla zyskania na czasie dur brzuszny, po czym symulując zapalenie wyrostka został umieszczony na chirurgii w Szpitalu Wolskim. Wtedy prof. Grzybowski, dzięki dostarczonemu z innego szpitala ciału zmarłego tam pacjenta, dokonał zamiany i przeprowadził operację na trupie. Czekający na więźnia przed salą operacyjną trzej żandarmi niemieccy zostali powiadomieni, że pacjent, wyniszczony chorobą, zmarł podczas zabiegu. Niemcy uwierzyli – pospiesznie spisano protokół.

5 sierpnia 1944 r. podczas Powstania Warszawskiego, w masowej egzekucji na Moczydle, na Woli, prof. Grzybowski wraz z innymi pracownikami i chorymi ze Szpitala Wolskiego zginął z rąk hitlerowców. Został pochowany w zbiorowej mogile (w grobie rodzinnym na Powązkach Wojskowych jest tylko symboliczna tablica).

opr. Anna Kłobukowska-Dyrlacz